WCAG, czyli web content accessibility guidelines, a po polsku ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, to w praktyce dokument, który zawiera szereg wytycznych. Wszystkie strony internetowe powinny się do nich stosować – dzięki temu strona będzie dobrze widoczna dla użytkownika, a sam użytkownik na pewno chętniej będzie ją odwiedzał. Sprawdź aktualne wytyczne WCAG.
WCAG 2.1 – najnowsza wersja ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych
Przede wszystkim warto wskazać, że ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych nie jest jedna i niezmienna od lat. Przeciwnie – ewoluuje ona tak samo, jak ewoluuje Internet. Jeżeli nasz sposób korzystania ze stron internetowych i aplikacji mobilnych się zmienia, automatycznie zmieniane są także zalecenia ustawy. Najnowsza wersja zaktualizowanych wytycznych WCAG to WCAG 2.1 (a poprzednio przez długi okres obowiązywała wersja WCAG 2.0, sporo jednak różniąca się od obecnej).
Wytyczne WCAG 2.1 wyjaśniają wprost, jak tworzyć strony internetowe w celu zaspokajania potrzeb wszystkich użytkowników, w szczególności tych, którzy zmagają się z niepełnosprawnościami (zarówno niepełnosprawnością ruchową, jak i niepełnosprawnościami intelektualnymi). Te strony, które spełniają wytyczne WCAG, nazywane są stronami dostępnymi cyfrowo.
Struktura wytycznych WCAG 2.1 – wykaz
Obecnie zalecenia WCAG opierają się na 4 zasadach. Te zasady to:
- postrzegalność,
- funkcjonalność,
- zrozumiałość,
- solidność (nazywana też kompatybilnością).
Każda z powyższych zasad podzielona jest na konkretne wytyczne, a każda wytyczna podzielona jest na konkretne wymagania (tzw. kryteria sukcesu). Dopiero spełnienie wszystkich kryteriów sukcesu z każdej wytycznej gwarantuje pełną realizację danej zasady.
Zasady WCAG – wykaz
Zasady WCAG 2.1 dotyczą wszystkich elementów wizualnych i aspektów budowy strony. Większość zasad możliwych jest do wprowadzenia jedynie poprzez ingerencję w kod strony, a zatem najczęściej wymaga ingerencji programisty. Warto jednak mieć na uwadze fakt, że każda taka zmiana jest warta pochylenia się nad nią, ponieważ stanowi odpowiedź na realne problemy użytkownika. Na co więc powinniśmy zwrócić uwagę? Poniżej dokonujemy skrótowego przeglądu wszystkich zasad WCAG.
Zasada 1: postrzegalność
Aby zrealizować zasadę „postrzegalność”, przedstawiaj użytkownikom informacje w taki sposób, by był on dostępny dla wszystkich zmysłów użytkownika. Szczególnie miej na uwadze osoby, które nie mogą korzystać z myszy i mogą posługiwać się komputerem tylko za pomocą klawiatury oraz osoby niewidome lub słabowidzące, które potrzebują powiększonego widoku tekstów lub obrazów.
Przykładowe wytyczne WCAG 2.1, aby spełnić kryteria sukcesu tej zasady dotyczące:
- alternatywy tekstowej (czyli zapewniania tekstowych zamienników wszystkich treści nietekstowych, aby dawały się zamienić na inne oraz informowania o treściach mających cel jedynie dekoracyjny),
- multimediów (czyli zapewniania rozwiązań alternatywnych, w szczególności w zakresie wprowadzania napisów rozszerzonych, audiodeksrypcji lub alternatywy tekstowej dla mediów oraz opcji języka migowego lub rozszerzonej autodeskrypcji i opcji tylko audio),
- możliwości adaptacji (czyli tworzenia treści internetowych, które mogą być prezentowane na różne sposoby bez utraty informacji i struktury, np.: w zakresie kolejności, orientacji czy właściwości zmysłowych),
- rozróżnialności (czyli tworzenia treści ułatwiających oglądanie i słuchanie treści, w tym także oddzielanie informacji od tła, szczególnie w zakresie odpowiedniego użycia koloru, kontroli odtwarzania dźwięku, odpowiedniego poziomu kontrastu, opcji zmiany rozmiaru tekstu, opcji niskiej głośności lub bez dźwięków w tle, prezentacji wizualnej, dopasowania do ekranu, kontrastu elementów nietekstowych czy odstępów w tekście).
Zasada 2: funkcjonalność
Aby zrealizować zasadę „funkcjonalność”, spraw, aby komponenty interfejsu użytkownika były w pełni gotowe do użycia, zarówno na urządzeniach mobilnych, jak i komputerze stacjonarnym czy laptopie.
Przykładowe wytyczne WCAG 2.1, aby spełnić kryteria sukcesu tej zasady dotyczące:
- dostępności z klawiatury (czyli zapewnienia dostępności wszystkich funkcjonalności strony z poziomu klawiatury, bez użycia myszy, w tym w zakresie zaplanowania odpowiednich jednoznakowych skrótów klawiaturowych),
- wystarczającego czasu (czyli zapewnienia użytkownikom optymalnego czasu na przeczytanie i skorzystanie z treści internetowych i aplikacji mobilnych, w szczególności w zakresie informacji poruszających się, przesuwających się lub migających),
- możliwości wystąpienia ataku padaczki (czyli takiego prezentowania treści internetowych, aby nie było żadnego ryzyka, że wywołają one atak padaczkowy, np.: błyskanie częściej niż trzy razy w ciągu jednej sekundy),
- możliwości nawigacji (czyli zapewnienia narzędzi pomagających w nawigacji i znalezieniu treści na stronie, w tym znalezienia samej strony, np.: poprzez jej odpowiedni tytuł, nadawanie nagłówków i etykiet oraz istnienie wielu dróg dotarcia do treści),
- metod obsługi (za pomocą sposobów innych niż obsługa klawiaturą, np.: poprzez gesty dotykowe czy aktywowanie ruchem).
Zasada 3: zrozumiałość
Aby zrealizować zasadę „zrozumiałość”, postaraj się o to, by informacje zawarte na stronie były zaprezentowane w sposób jasny i logiczny, żeby obsługa interfejsu była ze strony użytkownika w pełni zrozumiała.
Przykładowe wytyczne WCAG 2.1, aby spełnić kryteria sukcesu tej zasady dotyczące:
- możliwości odczytania (strony mają zawierać treści możliwe do odczytania i zrozumienia, szczególnie w zakresie języka strony, języka części, mechanizmu rozumienia nietypowych słów, skrótów, odpowiedniego poziomu umiejętności czytania czy mechanizmu do sprawdzania wymowy słów),
- przewidywalności (strony mają działać i wyglądać w sposób zupełnie przewidywalny, szczególnie warto zwrócić tu uwagę na przyjęcie fokusu, wprowadzanie danych, nawigację, spójną identyfikację i aspekt zmian na żądanie użytkownika),
- pomocy przy wprowadzaniu informacji (strony mają pomagać użytkownikom unikać błędów, szczególnie w zakresie ich identyfikacji, etykiet lub instrukcji, korekty tychże błędów i pomocy oraz zapobiegania im).
Zasada 4: solidność (kompatybilność)
Aby zrealizować zasadę solidności, dbaj o zgodność z aktualnymi i przyszłymi programami, z których korzysta i będzie korzystał użytkownik. Miej na uwadze także technologie asystujące.
Przykładowe wytyczne WCAG 2.1, aby spełnić kryteria sukcesu tej zasady:
- dbaj o poprawność kodu, w szczególności żeby wszystkie elementy wizualne posiadały kompletne znaczniki początkowe i końcowe
- wszystkie komponenty interfejsu użytkownika muszą mieć programowo określoną nazwę i rolę, właściwości i wartości również mogą być ustawione programowo,
- zadbaj o odpowiednio wyświetlające się komunikaty o stanie.
Wytyczne WCAG 2.1 dla urządzeń mobilnych
Na urządzeniach mobilnych spełniać trzeba te same kryteria sukcesu, które wskazujemy powyżej, dbając o poziomy zgodności. Ponadto WCAG 2.1 wprowadziła także 17 nowych dodatkowych wytycznych skierowanych tylko do twórców treści przeznaczonych na urządzenia mobilne.
Zalecenia te dotyczą na przykład dostępności opcji oglądania obrazu na urządzeniach mobilnych w obu orientacjach – poziomej i pionowej. Zgodnie z nowymi wytycznymi trzeba również zapewnić dopasowanie treści strony do ekranu urządzenia bez konieczności przewijania. Istnieją również wytyczne dotyczące interlinii czy wielkości kontenera tekstowego.
Czy trzeba spełniać wytyczne WCAG?
Warto dodać, że dbanie o aspekt dostępności treści internetowych jest istotny szczególnie dla podmiotów publicznych. Zgodnie z prawem, jeżeli podmioty publiczne posiadają strony internetowe lub aplikacje mobilne, to muszą gwarantować ich dostępność cyfrową. Pozostałe strony internetowe mogą spełniać kryteria ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych, ale nie muszą tego robić. Niemniej jednak z pewnością przyniesie to stronie czy aplikacji same korzyści – zwiększenie dostępności internetowej wpływa korzystnie na ocenę strony przez wyszukiwarki internetowe.
Kary za niespełnianie wytycznych WCAG dla podmiotów publicznych
Kara za niespełnianie wytycznych wynosi od 5 do 10 tysięcy – zależy w jakim aspekcie i z jaką częstotliwością zalecenia wytycznych nie są spełniane. Warto podkreślić, że karom podlegają tylko podmioty publiczne, nie osoby prywatne.
Art. 19. [Kara pieniężna]
1. Karze pieniężnej podlega podmiot publiczny, który:
1) w sposób nieuzasadniony i uporczywy nie zapewnia dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej;
2) nie sporządza i nie publikuje deklaracji dostępności albo nie zawiera w deklaracji dostępności elementów wskazanych w art. 10 ust. 3-5;
3) nie zapewnia dostępności cyfrowej strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, o której mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1, oraz elementów i funkcji strony internetowej lub aplikacji mobilnej, o których mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2. (…)
5. Wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1:
1) pkt 1, wynosi do 10 000 zł;
2) pkt 2 i 3, wynosi do 5000 zł.
Kary te obejmują jednak tylko podmioty publiczne, czyli zgodnie z prawem przez „osoby prawne utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie, oraz jednostki sektora finansów publicznych i inne państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
- finansują je w ponad 50%, lub
- posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
- sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
- mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego,
– o ile osoba prawna nie działa w zwykłych warunkach rynkowych, jej celem nie jest wypracowanie zysku i nie ponosi strat wynikających z prowadzenia działalności”, jak wskazuje art. 3 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych.
Najczęstsze pytania i odpowiedzi
Poniżej odpowiadamy w skrócie na najczęstsze pytania użytkowników dotyczące tematu WCAG 2.1 i WCAG 2.0.
Co to jest WCAG 2.0? Wypisz i wyjaśnij jego wymagania.
WCAG 2.0 to poprzednia wersja WCAG 2.1, czyli ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (ang. web content accessibility guidelines). Wymagania tej ustawy dotyczą głównie kodu stron internetowych i aplikacji mobilnych. Kod ten ma być w pełni dostosowany do użytkownika, szczególnie użytkownika z niepełnosprawnościami. Ma mu umożliwiać i ułatwiać korzystanie z treści internetowych. W sektorze publicznym strony i aplikacje muszą spełniać wymagania ustawy, w przeciwnym razie mogą zapłacić karę finansową.
Czego dotyczą wytyczne – zalecenia WCAG 2.1?
Wytyczne WCAg 2.1 dotyczą postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i solidności stron internetowych i aplikacji mobilnych. Zalecenia te mówią wprost, jak powinna być skonstruowana strona, by była czytelna i jasna dla użytkownika.
Czy instytucje publiczne muszą spełniać standard WCAG 2.1 na poziomie AAA?
Zdefiniowane są trzy poziomy zgodności: A (najniższy), AA (pośredni) i AAA (najwyższy). Od stron i aplikacji instytucji publicznych wymagane jest spełnianie standardu WCAG na poziomie AAA, czyli najwyższym.
Jak sprawdzić, czy dokument jest dostępny cyfrowo?
Podstawowe ustalenia można poczynić na podstawie funkcji programu Word – wystarczy skorzystać z opcji inspektora dostępności, dostępnego pod nazwą „Sprawdź ułatwienia dostępu”.
Co stanowi o dostępności strony?
O dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych stanowi spełnianie przez nią wszystkich aktualnych zasad WCAG, w tym zawartych w nich szczegółowych kryteriów sukcesu.
Jak sprawdzić, czy strona spełnia WCAG?
Najprościej można sprawdzić to poprzez zlecenie audytu WCAG. Tamago może wykonać go dla Ciebie – zgłoś się do nas. 😉
